Çalışmanın PDF formatı için mail gönderiniz.
Bu yazıda Fenerbahçe A.Ş. – Pendikspor Futbol A.Ş. maçında futbolcu Mert Hakan Yandaş tarafından maçın hakemi Kadir Sağlam’a söylendiği iddia edilen sözler disiplin hukuku bakımından değerlendirilmiştir. Tehdit kavramına dikkat çekebilmek amacıyla ceza hukuku bağlamında Yargıtay’ın konuya bakış açısına da yer verilmiştir.
I- SÖYLENDİĞİ İDDİA EDİLEN SÖZLER ve İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
Sosyal medyaya da yansıyan görüntülerde, 10 Mart 2024 tarihinde oynanan Fenerbahçe A.Ş. – Pendikspor Futbol A.Ş. maçının devre arasında futbolcu Mert Hakan Yandaş’ın maçın hakemi Kadir Sağlam’ın yanına gelerek diyaloğa girdiği görülmektedir. Takvim Gazetesi tarafından 10 Mart 2024, 20:39’da yayımlanan haberin başlığı ise şu şekildedir; “Mert Hakan Yandaş’tan maçın hakemi Kadir Sağlam’ı tehdit etti! ”Dikkatli ol, vallahi buradan çıkamazsın”1 Öncelikle ifade etmek gerekir ki henüz PFDK tarafından bir değerlendirme yapılmadığından bu yazının temelini oluşturan “dikkatli ol, vallahi buradan çıkamazsın” ifadesi, mevcut bir iddiadan ibaret olup yapılacak değerlendirmeler de neticeye ulaşma amacı taşımamaktadır.
Anayasa m.26/1 uyarınca “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.” Anayasa’da her ne kadar “ifade özgürlüğü” kavramı tercih edilmemişse de AİHS m.10 “ifade özgürlüğü” kavramını tercih etmiştir; “Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, kamu makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ülke sınırları gözetilmeksizin, kanaat özgürlüğünü ve haber ve görüş alma ve de verme özgürlüğünü de kapsar.” İfade özgürlüğünün mutlak bir hak olmadığı ve çeşitli sebeplerle sınırlandırılabileceği gerek Anayasa m.26’da gerekse de AİHS m.10 düzenlemesinde öngörülmüştür. Anayasa’ya göre ifade özgürlüğünü sınırlandırma sebeplerinden biri de başkalarının şöhret veya haklarının korunmasıdır. Tamamen aynı sınırlandırma sebebi AİHS tarafından da düzenlenmiştir. Bunun bir sonucu olarak Türk Ceza Kanunu’nda; tehdit, hakaret ve şantaj gibi suçlar ihdas edilerek ifade özgürlüğü başkalarının şöhret veya haklarının korunması amacıyla sınırlandırılmıştır.
Tehdit, Türk Dil Kurumu tarafından “Bir kimseyi, gelecek herhangi bir tehlike ile korkutma” olarak ifade edilmiştir.2 Türk Ceza Kanunu m.106/1’de ise tehdit şu şekilde düzenlenmiştir; “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Öğretide Egemenoğlu’na göre tehdit; “Mağdurun hayatı, vücut dokunulmazlığı, cinsel dokunulmazlığı, büyük bir zarara yol açmak suretiyle malvarlığı veya bu menfaatler dışında bir hukuki değere yönelik olarak failin iradesine bağlı, gelecekte gerçekleşmesi muhtemel olan ve objektif olarak korkutmaya elverişli haksız bir saldırıda bulunulacağının bildirilmesidir.”3 Ceza Genel Kurulu’nun tanımıyla tehdit, “Ağır ve haksız bir zarara uğratılacağının mağdura bildirilmesidir. Gerçekleşmesi failin iradesine bağlı olan ve gelecekte vuku bulacak bir kötülüğün gerçekleşecek gibi gösterilmesidir.”4 TCK m.106 gerekçesinde ise şu ifadeler yer almaktadır; “Suçun oluşması bakımından tehdit konusu kötülüğün gerçekleşip gerçekleşmemesi, önemli değildir. Tehdidin objektif olarak ciddî bir mahiyet arz etmesi gerekir. Yani, istenilenin yerine getirilmemesi hâlinde tehdit konusu kötülüğün gerçekleşeceği ihtimali objektif olarak mevcut olmalıdır.” Son olarak Yargıtay’ın şu tespitine de yer vermek gerekir; “Tehdit fiili, kişinin ruh dinginliğini bozan, iç huzurunu, bilinç ve irade özgürlüğünü ihlal eden bir olgudur. Fiilin mağdur üzerinde ciddi bir korku yaratabilmesi açısından sonuç almaya objektif olarak elverişli, yeterli ve uygun olması gerekir. Ayrıca tehdidin somut olayda muhatap üzerinde etkili olması şart değildir. Bu nedenle mağdurun korkup korkmadığının araştırılması gerekmez.”5
Her ne kadar bu yazıda söylendiği iddia edilen sözlerin disiplin hukuku bakımından değerlendirilmesi yapılacaksa da bakış açısı geliştirebilmek adına Yargıtay’ın tehdit suçuna ilişkin değerlendirmeleri önem taşımaktadır. Yüksek Mahkeme’nin yerleşik içtihadı uyarınca; “Bariz bir şekilde şaka amaçlı yapıldığı ya da ciddi olmadığı anlaşılanlar dışında, eylem objektif olarak korkutucu veya kaygı verici nitelikte ise tehdit suçunun oluşacağı kabul edilmelidir.”6 Gerek madde gerekçesinden gerekse de Yargıtay’ın yerleşik içtihadından anlaşılabileceği üzere tehdidin objektif olarak korkutucu/kaygı verici nitelikte olması gerekir yani mağdurun gerçekten korkup korkmadığı önem arz etmez.
2014 yılında verilen bir kararda, sanığın katılana yönelik söylediği “artık buradan geçerken dikkatli olun” ifadesinin tehdit suçunu oluşturduğu gözetilmeden beraat kararı verilmiş olması bozma nedeni yapılmıştır.7 Farklı bir kararda yine 4. Ceza Dairesi “hareketlerine dikkat et, yoksa karışmam” sözlerinin tehdit suçuna sebebiyet verdiğine hükmetmiştir.8 2022 yılında verilen bir kararda ise Yüksek Mahkeme; “Ben seni iyi tanırım, buranın neresi olduğunu sana gösteririm, buradan çıkamazsın” sözlerinin tehdit suçunu oluşturduğunu ifade etmiştir.9 Neticeten, Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere “dikkatli ol”, “dikkat et” ve “buradan çıkamazsın” gibi söylemlerin objektif olarak korkutucu nitelikte olduğu savunulabilir.
II- FUTBOL DİSİPLİN TALİMATI’NIN KONUYA BAKIŞ AÇISI
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Statüsü m.58 uyarınca; “Futbol müsabakaları ve organizasyonlar sırasında kulüpler ve bireyler tarafından işlenen tüm disiplin ihlalleri ve sportmenlik dışı davranışlar ve bu gibi kulüp ve kişilere uygulanacak disiplin cezaları TFF Yönetim Kurulu tarafından, genel kabul görmüş ulusal ve uluslararası uygulamalar ile FIFA ve UEFA Disiplin Talimatları doğrultusunda çıkarılacak TFF Disiplin Talimatı’nda düzenlenir.” Madde düzenlemesinde öngörüldüğü şekliyle Türkiye Futbol Federasyonu Futbol Disiplin Talimatı (Futbol Disiplin Talimatı) yürürlüğe konulmuştur. Futbol Disiplin Talimatı m.1 düzenlemesinde Futbol Disiplin Talimatı’nın amacı belirlenmiştir; “Bu talimatın amacı, amatör ve profesyonel futbol faaliyetlerinde disiplini sağlamak, disiplin kurullarının oluşumunu, çalışma usul ve esaslarını, disiplin ihlali oluşturan fiilleri, bunların cezalarını ve cezaların infazını belirlemektir.”
Kişilik Haklarına Saldırı, Hakaret, Tehdit ve Tükürme kenar başlıklı 41.madde düzenlemesince TFF veya mensuplarına, müsabaka görevlilerine, futbolculara, yöneticilere veya diğer ilgili kulüp ve kişilere, hakaret etmek, sövmek, tehdit etmek veya herhangi bir şekilde kişilik haklarına saldırıda bulunmak veya basın ve yayın organları veya sosyal medya aracılığıyla bu eylemleri gerçekleştirmek disiplin ihlali olarak öngörülmüştür. Bu ihlali gerçekleştiren kişinin futbolcu olması halinde m.41/1-a uyarınca 2 ila 5 müsabakadan men cezası verilecektir ancak mağdurun müsabaka görevlisi olması halinde bu cezanın 3 ila 7 müsabakadan men cezası olarak verileceği belirtilmiştir. Müsabaka görevlisinden ne anlaşılması gerektiği 2.maddede ifade edilmiştir; “TFF tarafından görevlendirilen hakem, gözlemci, temsilci, saha komiserleri ve diğer kişiler.”
İki madde birlikte ele alındığında anlaşılmaktadır ki müsabakada görevlendirilen hakemler, futbolcular tarafından tehdit edilirse verilecek disiplin cezası 3 ila 7 müsabakadan men cezasıdır. Müsabakadan men ise, futbolcunun resmi müsabakalara katılmaktan menedilmesidir. İkame ve ilave cezalar kenar başlıklı 35.maddenin son fıkrası uyarınca ise “Bu talimatta yer alan sportmenliğe aykırı hareket, kişilik haklarına saldırı, hakaret, tehdit, tükürme, ayrımcılık, bilinçli kart görme, şiddetli hareket, saldırı ve kavga ihlalleri nedeniyle, ilgili maddelerde belirtilen cezalara ek olarak, futbolculara ve lig statülerinde belirtilen sahaya girebilecek kişilere, Süper Lig için 39.000.-TL’den 195.000.-TL’ye kadar, 1. Lig için 19.500.-TL’den 99.000.-TL’ye kadar, 2. Lig için 9.000.-TL’den 39.000.-TL’ye kadar, 3. Lig için 4.500.-TL’den 21.000.-TL’ye kadar para cezası verilir.”
Sonuç olarak Mert Hakan Yandaş tarafından söylendiği iddia edilen sözler PFDK tarafından sabit görülüp “tehdit” fiili olarak değerlendirilirse futbolcuya 3 ila 7 müsabakadan men cezasının verileceği ifade edilebilir. 4.maddede düzenlenen temel ilkelerden biri de verilecek cezaların, somut olayın objektif ve sübjektif tüm şartları, ihlalde bulunan kişinin kusur derecesi, ağırlaştırıcı ve hafifletici tüm nedenler değerlendirilmek suretiyle belirlenmesidir. Yani 3 ila 7 olarak öngörülen müsabakadan men cezasının, kaç müsabaka olduğu yukarıda sayılan nedenler gözetilmek suretiyle belirlenecektir. Ayrıca belirtmek gerekir ki m.4/2 uyarınca; “Bu talimatta belirtilen disiplin cezaları temel cezalardır. Özel şartların varlığı halinde, bu cezalar ağırlaştırılabilir ya da hafifletilebilir.” Yani PFDK tarafından verilecek ceza 3 müsabakadan az olabileceği gibi 7 müsabakadan fazla da olabilecektir, bu noktada özel şartlar PFDK tarafından takdir edilecektir. 13.madde uyarınca ise takdiri indirim nedenleri de gündeme gelebilecektir; “(1) Kulüpler veya kişiler lehine cezayı hafifletici takdiri nedenlerin bulunması halinde, öngörülen ceza yarısına kadar indirilebilir. (2) Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.” Somut olayda haksız tahrikten bahsedilemeyeceğinden haksız tahrikin düzenlendiği 12.madde hükümleri uygulanmayacaktır. Nitekim, hakemin “isabetsiz/yanlış” karar(lar) vermesi bir tahrik sebebi olarak düşünülemez. Talimat m.35/son uyarınca Süper Lig müsabakası söz konusu olduğundan 39.000.-TL’den 195.000.-TL’ye kadar para cezasının da tatbik edilebileceği ifade edilmelidir.
Mustafa Ödemiş
12.03.2024
- www.takvim.com.tr (Erişim Tarihi: 12.03.2024) ↩︎
- https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.03.2024) ↩︎
- Alaaddin Egemenoğlu, Türk Ceza Hukukunda Tehdit Suçu, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara, 2023, s. 29 ↩︎
- Ceza Genel Kurulu, 05.04.1993, 348/70 ↩︎
- 6. Ceza Dairesi, 25.12.2023, 5321/15556 ↩︎
- Ceza Genel Kurulu, 07.11.2019, 215/648 ↩︎
- 4. Ceza Dairesi, 10.02.2014, 31970/3939 ↩︎
- 4. Ceza Dairesi, 05.11.2015, 22115/37140 ↩︎
- 4. Ceza Dairesi, 10.01.2022, 3656/1440 ↩︎